PRADEN

01

Sonet znaczony czasowym pra

Praden jest szwajcarską prawioską

drewniane domy zbudowano

przed wiekami i napisano

na nich hasła owiane troską


Ruth Strassmann-Stöckli w starym domu

na strychu znalazła zbiór listów

sprzed dwóch wieków od fatalistów

«Ścieżki z biedy» tytułem tomu


te domy są do wynajęcia

właśnie w takim domu mieszkamy

i aurą wieków oddychamy


podłogi ściany i sufity

są z drewna a kamień rozbity

na progu to symbol praszczęścia

Praden, 27 czerwca 2020

 

02

Sonet z Casanovas Venedig

na placu San Marco jest pusto

turyści się gdzieś zagubili

film pokazuje tragizm chwili

« wracaj do Wenecji rozpusto »


książkę « Wenecja Casanovy »

napisał Lothar Müller smakiem

salto tchnie odwróconym znakiem

dwa obrazy stary i nowy


przewodnik oknuty inaczej

co było wtedy a co teraz

porównania gubią się raczej


główna postać jest pokazana

do niej trzeba powracać nieraz

wtedy Wenecja będzie znana

Praden, 28 czerwca 2020

 

03

Sonet prasonetoidalny

mam już za sobą żeglowanie

górską wspinaczkę i narciarstwo

warsztat i rolne gospodarstwo

czas na wieczne odpoczywanie

 

nie chcę być jakimś dadaistą

ani poetą nowoczesnym

lecz czuję się bardem współczesnym

a z przekory awenturystą

 

aventuro czyli przygoda

jest treścią mojego istnienia

w niej mam wciąż dużo do czynienia

 

czytam «Museum der modernen

Poesie» - H.M. Enzensberger

wie też gdzie pluszcze słowna woda

Praden, 29 czerwca 2020

 

04

Sonet o pramuzeum Praden

Annagreth jest żeńskim imieniem

jej podwójne nazwisko znają

tylko ci którzy ją kochają

mieszkańcy darzą ją lubieniem

 

w starej stodole urządziła

Museum Praden czyli wiejskie

ciekawsze niż niejedno miejskie

moc narzędzi w nim zgromadziła

 

w tym muzeum można także spać

zapraszać gości na biesiady

tanie więc każdego na nie stać

 

jeżeli ktoś Pradem odwiedzi

niech o Annagreth dla zasady

zapyta – znają ją sąsiedzi

Praden, 30 czerwca 2020


» Muzeum PRADEN

Annagreth Duevel-Hassler

Tel. 079 631 67 16

 

05

Sonet z pradomu wioski Praden

Liliane Kraus-Vonow nas gości

w swoim starym drewnianym domu

z jej artystycznego syndromu

wynikają nasze błogości

 

zachowane kolory drewna

przybliżają dom do natury

wokół zgiełk roślinnej brawury

straszy gdy pogoda jest zwiewna

 

dom był kiedyś pomalowany

jak w Grecji lub na Ukrainie

teraz czystym drewnem jest tkany

 

znamy już setki różnych wiosek

pradom w Praden wśród nich nie zginie

wyróżnia się jak o nim wniosek

Praden, 1 lipca 2020

 

06

Sonet szary z czerni i bieli

pleszka lśni czerwonym ogonem

śpiewa gwiżdże i popiskuje

czegoś chce więc czymś prowokuje

tkwi coś za jej zmiennym tonem

 

przelatuje z drzewa na płot

i odwrotnie tam i z powrotem

może droczy się z bialym kotem

którego ciekawi pleszki lot

 

czy czarna pleszka i biały kot

z metaforą czerni i bieli

zmieni różnicę w szary splot?

 

szarość masy czyli narodu

przekornie na czerń i biel dzieli

to co jest dobrem bez powodu

Praden, 2 lipca 2020

 

07

Sonet z problemem pochodzenia

wiamomo że jestem Polakiem

«der Pole wissen Sie der Pole»

jedni wskazują znak na czole

drudzy nie godzą się z tym znakiem

 

przyznaję się do pochodzenia

i wstydzić się tego nie muszę

wszyscy wiedzą jaką mam duszę

i co mam im do powiedzenia

 

gdy nadchodzi upokorzenie

wtedy najlepsze jest milczenie

bez wstydu za swoje korzenie

 

naród to prymitywna masa

który jak «od Sasa do Lasa»

raz tak a raz inaczej hasa

Praden, 3 lipca 2020

 

08

Sonet o stanie potylicznym

przejrzałem dosadne filmiki

świadczące o polskim narodzie

jak gnije w ohydnej niezgodzie

bez względu na hojne wyniki

 

tak zwana klasa polityczna

to ludzie którzy w swych zawodach

poprzewracali się na schodach

więc tkwi w nich wada potyliczna

 

biurokratyczni dekadenci

patrzą na swój kraj z uwielbieniem

a to jest błędnym zaślepieniem

 

dotychczas polscy prezydenci

którzy Szwajcarię odwiedzali

bezpośredniości nie uznali

Praden, 4 lipca 2020

 

09

Sonet niedzielny we wsi Praden

dzisiaj trzeba iść do kościoła

spełnić niedzielny obowiązek

to nie tylko z religią związek

ale Praden-obyczaj sioła

 

znamy tutejszą zakrystiankę

która nas sympatią obdarza

w tym kościółku nie ma ołtarza

wnęka gra przytulną altankę

 

słuchamy gdy nam opowiada

o kościele ewangelickim

w którym nikt nikogo spowiada

 

wiedzą że byłem wychowany

w polskim zwyczaju katolickim

lecz nie jestem wyobcowany

Praden, 5 lipca 2020

10

Sonet antywikipedyczny

awenturyzmem się wyżywam

głównym motywem mej twórczości

są częste zmiany miejscowości

w których mieszkam lub często bywam

 

dyletancki wikipedysta

marginalnym uzasadnieniem

wykazał się niezrozumieniem

sensu słowa AWENTURYSTA

 

cząstka «pra» w Praden nie oznacza

jej autentycznej pradawności

lecz sensu nazwy nie wypacza

 

nie chcę aby mnie z kimś mylono

unikam wikipedyczności

chcę aby mnie z niej wykreślono

Praden, 6 lipca 2020

 

11

Sonet o sarnie ogrodniczce

do ogródka naszej sąsiadki

przyszła sarna obgryzać róże

jej z lasu poranne podróże

to ryzyko myśliwskiej wpadki

 

nazwa szwajcarskiego kantonu

Graubinden – Wiązanie Szarości

lecz przede wszystkim zieloności

są cechą górskiego regionu

 

płatki róży smakują lepiej

niż żywica sosnowych szyszek

i przy różach jest także cieplej

 

karabiny są dekoracją

a w restauracji « Bazyliszek »

pieczeń z sarny smaczną kolacją

Praden, 7 lipca 2020

 

12

Sonet z chatami i dworkami

znam kilkanaście polskich dworków

prawie wszystkie są parterowe

a tylko niektóre piętrowe

z plagą kiczowatych amorków

 

szwajcarski dom w którym mieszkamy

choć jest chłopski a nie szlachecki

z zapachem drewna staroświecki

ma od dworku większe szykany

 

przeglądam znowu «Ścieżki z biedy»

i nie pojmuję gdzie w tym domu

są ślady biednego syndromu

 

Basia twierdzi że tylko praca

chłopskie środowisko wzbogaca

nierówność biedy wobec schedy

Praden, 8 lipca 2020

 

13

Sonet o pradzikim ogrodzie

gęsta roślinność wokół chaty

żnorodnością imponuje

zapach w każdym miejscu się czuje

ten ogród sadzono przed laty

 

wszystko na niby dziko rośnie

lecz dzikość jest kontrolowana

we właściwych miejscach utkana

dlatego wygląda radośnie

 

na wymienienie wszystkich kroci

po świętojański kwiat paproci

brakuje miejsca w tym sonecie

 

od róż po wielobarwne kwiecie

zieloność zieje walorami

raj pod górskimi oparami

Praden, 9 lipca 2020

 

14

Sonet o symbolu pragwiazdy

w Graubinden na godle kantonu

skacze koziorożec alpejski

biel czerń i krzyż żółto-niebieski

w Praden maczuga z gwiazdą skłonu

 

o właśnie tu się zastanawiam

jakie słowo do gwiazd pasuje

zgon do maczugi nastrój psuje

skłon od Trzech Króli ustanawiam

 

symbole gwiazd mają oblicza

pionu dzwonu tronu szwadronu

jonu tonu plonu i szronu

 

wróćmy do Wiązanej Szarości

gwiazda to symbol wybitności

kogoś kto siebie do gwiazd wlicza

Praden, 10 lipca 2020

 

15

Sonet o UPeA - jeszcze trwa

Dziś Narodowy Dzień Pamięci

Ofiar Ludobójstwa – UpeA

na Ukrainie wciąż jeszcze trwa

bandyci nie są tam przeklęci

 

«idźcie do starej Machorczychy

ona was przed UPeA schowa»

potem rozbita Władka głowa

wycięty język w serce sztychy

 

banderowcy wierzyli w Boga

nie chcieli aby mordowany

miał narządy mowy do skargi

 

wycinali język i wargi

aby Bogu nie rzekł pytany

kto go zabił – butna przestroga

Praden, 11 lipca 2020

 

16

Sonet z populistycznej pianki

obskurna pseudodemokracja

podzieliła lud po połowie

jak głosi ludowe przysłowie

ten kto ma władzę tego racja

 

populizm jest ideologią

bez podziału na różne klasy

ale dla prymitywnej masy

kodeks pachnie toksykologią

 

toksyczne są hasła zawiści

a przede wszystkim obiecanki

z oczekiwaniem niespodzianki

 

byli różni z końcówką «-iści»

teraz są równi populiści

twórcami politycznej pianki

Praden, 12 lipca 2020

 

17

Sonet wsparty na czterech notach

mnożą się polityczne waśnie

znacznie groźniejsze niż korona

lecz rację ma kosmitów strona

Słońce jest gwiazdą – kiedyś zgaśnie

 

myśl jest wytworem materialnym

ale także metafizycznym

istnieje w stanie niebotycznym

tak realnym jak nierealnym

 

w Praden krążą myśli kudłate

dlatego życie jest pstrokate

bardzo biedne albo bogate

 

znikli partnerzy mej przeszłości

są tylko ci z teraźniejszości

którzy nie widzą mnie w przyszłości

Praden, 13 lipca 2020

 

18

Sonet przeciw populizmowi

ideologia ludowości

inaczej tak zwany populizm

ma siły większe niż komunizm

bo polega na prywatności

 

w komuniźmie wszystko jest wspólne

prywatność prawie nie istnieje

a w populiźmie to się dzieje

co ma podległości szczególne

 

pomiędzy ludem a narodem

żnica pojęć się zaciera

i jest patriotyzmu powodem

 

efemeryczną wiarę w lepszość

która innymi poniewiera

wspomaga buńczuczna waleczność

Praden, 14 lipca 2020

 

19

Sonet o skutku w In Memoriam

w statystyce są nagłe zmiany

po tym co komputer wskazuje

pradenowski nastrój się psuje

ze spokojnego na trumniany

 

ż można sądzić o osobie

ktorej nazwisko się powtarza

wielokrotnie bez komentarza

sprawdzić czy żyje czy już w grobie?

 

właśnie w ten przypadkowy sposób

odkryłem z powodem do smutku

śmierć dwóch zaprzyjaźnionych osób

 

nazwiska przeniosłem na stronę

In Memoriam bez znamion skutku

bo grób gwarantuje ochronę

Praden, 15 lipca 2020

 

20

Sonet o nikomu dla wszystkich

codziennie słyszę krowie dzwonki

lecz krowy jeszcze nie widziałem

krowa wskazuje swoim ciałem

miejsce pastwy trzęsąc postronki

 

sąsiadka chce nas wieźć to wiemy

daleko do krowich wypasów

hen poza teren naszych lasów

których my opuszczać nie chcemy

 

za tę chęć jak mogę dziękuję

ale przysługi nie przyjmuję

zostajemy w prastarym domu

 

o krowach opowiem nikomu

specjalnie tak zdanie buduję

nie powiem nikomu to komu

Praden, 16 lipca 2020  

 

21

Sonet o ciszy obok dzwonu

w Praden ma inne znaczenia PRA

echo pulsuje do kanonu

z dźwiękami kościelnego dzwonu

Teatr Chmur w oknie sypialni gra

 

wieczór cichy chmurami szasta

przybyliśmy tutaj dla ciszy

w której dzwon inaczej się słyszy

niż w hałasie dużego miasta

 

o ósmej i o jedenastej

a wieczorem o osiemnastej

kościółek głosi swe istnienie

 

zaduma to duszy dzwonienie

razem z Teatrem Chmur istnieje

raz jaśnieje a raz ciemnieje

Praden, 17 lipca 2020

 

22

Sonet praawenturystyczny

liczą się lata a nie wiosny

nie zimy także nie jesienie

bez powodu to uniesienie

bo przeminął już wiek radosny

 

«…do setki, potem jakoś będzie»

chociaż nie znam dnia jutrzejszego

to przysposabiam się do tego

że jeszcze będę mógł być wszędzie

 

przygoda to sposób istnienia

w którym niespodzianie się zdarza

trudność do jej unicestwienia

 

pokonywanie tej trudności

nawet wtedy gdy upokarza

staje się przyczyną radości

Praden, 18 lipca 2020

 

23

Sonet z cmentarnego widoku

we wsi Praden obok kościoła

na cmentarzu grobów jest mało

z Lorenzów wspomnienie zwietrzało

tylko w książce kwitną ich zioła

 

w wielu miejscach po ćwierci wieku

z cmentarzy znikają pamiątki

po zmarłych a nawet ich szczątki

znika pamięć znikasz człowieku

 

także przy rapperswilskim zamku

cmentarz powoli pustoszeje

choć w nim grzebią się Polski dzieje

 

cmentarz w Księżycach z woli księdza

to teraz widokowa nędza

zieloność z drzew przeszła do banku

Praden, 19 lipca 2020

 

24

Sonet o chocholich podmuchach

otrzymałem prośbę chochołów

abym przestał pisać po polsku

i zaczął myśleć po chocholsku

według słomianych skarg matołów

 

politycy i dziennikarze

zmieniają piękny język polski

na slang buraczano-chocholski

wkrótce diabeł ich za to skarze

 

tworzę dla siebie i dla bliskich

lecz znany jestem prawie wszędzie

dobrą wolę niosę dla wszystkich

 

czas w mój koniec życia nie wątpi

gdy odejdę straty nie będzie

bo ktoś natychmiast mnie zastąpi

Praden, 20 lipca 2020

 

25

Sonet z pralogicznym deliktem

oto filologiczny delikt

gdy nie ma nikogo to jest ktoś

gdy nie ma niczego to jest coś

czyżby przeciw mnie wystąpił nikt?

 

moja Basia miesza mi w głowie

nauczycielka trzech języków

i poliglotka bez uników

wyjaśnia mi słowo po słowie

 

tu jest nikt – gdy nikogo nie ma

to musi być ktoś – przed obiema

zdaniami w myśli są sprzeczności

 

a oto delikt logiczności

Praden nie ma związku z pratamtym

tkwi między biednym a bogatym

Praden, 21 lipca 2020

 

26

Sonet w Praden a nie w Pradenie

Praden traktuję nieodmiennie

do Praden a nie do Pradenu

jak do Baden nie do Badenu

bo te nazwy czuję niezmiennie

 

dla mnie to sprawa oczywista

nie muszę tego uzasadniać

ani swych racji udowadniać

że tak decyduje lingwista

 

dom w Praden pozostanie

najdzikszy z dotychczas poznanych

drewno tworzy to przekonanie

 

rośliny w domowym ogrodzie

mają wygląd dziko rozsianych

i tworzą granicę zagrodzie

Praden, 22 lipca 2020

 

27

Sonet o listach Franza Kafki

co jest cenniejsze w codzienności

sprawność myślenia czy uczucie

Franz Kafka to życia zepsucie

ale bogactwo w odmienności

 

choroba zaprogramowana

a w jej śmiertelnej zaborczości

mieści się siła do twórczości

miłość wyimaginowana

 

Milena Jesenskâ czytała

listy za które go kochała

aż nimi się rozchorowała

 

czy stosunek do okropności

wynika z braku odporności

na gruźliczy cios bez litości

Praden, 23 lipca 2020

 

28

Sonet z urodzenia w pasiece

według rodzinnych opowieści

mój intelekt zawdzięczam pszczole

po której został ślad na czole

jad w moim umyśle się mieści

 

ale to pszczele użądlenie

oprócz krytycznej złośliwości

dało mi moc uczuciowości

stąd wynika zadowolenie

 

z uczuciami życie się gmatwa

pogłębiają się przeciwności

« czy to sprawa trudna czy łatwa?»

 

« śmiać się czy płakać ? » « leń czy sprawny?»

mnie teraz skłania do radości

we wsi Praden etos zabawny

Praden, 24 lipca 2020

 

29

Sonet o moich fotografiach

fotograficzne poematy

z Praden mają kilka tematów

w Muzeum Wiejskich Unikatów

a Teatr Chmur jest przebogaty

 

żne miejsca gdzie przebywałem

miały ślad mojej obecności

potem często wskutek niecności

traciłem to co zdobywałem

 

są w zdjęciach wśród światła i cienia

metaforyczne złośliwości

na patriotyczne uniesienia

 

zdjęcia są dokumentem czasu

niskości albo wysokości

życiowego galimatiasu

Praden, 25 lipca 2020

Jan Stanisław Skorupski

 » Teatr Chmur PRADEN